بیانیۀ مشترک ایران، روسیه و ترکیه در پایان مذاکرات دو روزۀ سوریه در آستانه، پایتخت قزاقستان، با تأکید بر اهمیت همکاریهای سه کشور و لزوم پشتیبانی بینالمللی برای حل سیاسی بحران سوریه انتشار یافت.
این بیانیه تأکید کرد هیچ راهکار نظامی برای بحران سوریه وجود ندارد و همۀ طرفها باید برای مبارزه با گروههای تروریستی تلاش کنند.
در این بیانیه که کایرات عبدالرحمانف، وزیر خارجۀ قزاقستان، آن را قرائت کرد آمده است: هیأتهای جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه در راستای بیانیۀ مشترک وزرای خارجۀ خود در مسکو مورخ 20 دسامبر 2016 و قطعنامۀ 2336 شورای امنیت ملل متحد، از آغاز مذاکرات میان دولت جمهوری عربی سوریه و گروههای معارض مسلح در شهر آستانه، در تاریخ 23 و 24 ژانویه 2017، حمایت کرده و از حضور نمایندۀ ویژۀ دبیر کل سازمان ملل در امور سوریه و تسهیل گفتوگوها قدردانی میکنند.
در ادامۀ بیانیه آمده است: بار دیگر بر تعهد خود نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه بهعنوان کشوری دموکراتیک، چند قومی، چند مذهبی و غیر فرقهای که در شورای امنیت ملل متحد نیز مورد تأیید قرار گرفته است، تأکید میکنیم.
سه کشور بر این باورند که منازعۀ سوریه از طریق راهکار نظامی قابلحل نیست و تنها با فرایند سیاسی مبتنی بر اجرای کامل قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد میتواند حلوفصل شود.
ضمن اتخاذ اقداماتی واقعی و اعمالنفوذ برطرفها، به دنبال تحکیم رژیم آتشبس حاصله بر اساس ترتیبات امضاشده در تاریخ 29 دسامبر 2016 که در قطعنامه (2016) 2336 شورای امنیت سازمان ملل متحد موردحمایت قرار گرفته است، کمک به حداقل رساندن موارد نقض آتشبس، کاهش خشونتها، اعتمادسازی، تضمین دسترسی کمکهای بشردوستانه بدون هیچگونه مانع با سرعت و مداوم در راستای قطعنامۀ (2014) 2165 شورای امنیت سازمان ملل متحد و حفاظت و تردد آزادانۀ غیرنظامیان در سوریه خواهند بود.
همچنین برای ایجاد سازوکاری سهجانبه با هدف نظارت و تضمین پایبندی نسبت به آتشبس، ممانعت از بروز هرگونه اقدام تحریکآمیز و تعیین کلیه مدالیتههای آتشبس تصمیم گرفته شد.
بار دیگر بر ارادۀ خود نسبت به مبارزۀ مشترک علیه داعش و جبهةالنصره و جداسازی گروههای معارض مسلح از آنها تأکید میکنیم.
بر این باوریم ضرورتی فوری برای سرعت بخشیدن به تلاشها جهت احیای فرایند مذاکرات مطابق با قطعنامۀ 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد وجود دارد.
تأکید داریم نشست بینالمللی سوریه در آستانه مبنایی مؤثر برای گفتوگوهای مستقیم میان دولت و معارضین، همانطور که در قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد ایجاب شده، است.
از تمایل گروههای معارض مسلح برای مشارکت در دور آینده مذاکرات میان دولت و معارضین تحت نظارت سازمان ملل متحد در ژنو تاریخ 8 فوریه 2017 حمایت میکنیم.
این بیانیه افزوده است: از تمامی اعضای جامعه بینالملل مصرانه میخواهیم از این فرایند سیاسی با رویکرد اجرای سریع تمامی گامهای موردتوافق در قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت کنند.
در پایان ضمن سپاسگزاری برای میزبانی قزاقستان از این مذاکرات، تأکید شده است که تصمیم گرفته شد با همکاری فعال بر اساس مبنای آستانه در مورد برخی از موضوعات خاص فرایند سیاسی تحت تملک و هدایت سوریها تسهیل شده توسط سازمان ملل متحد به تلاشهای جهانی نسبت به اجرای قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان متحد کمک کنند.
ایران، روسیه و ترکیه از روز دوشنبه مذاکرات آستانه را باهدف پیدا کردن راهحلی سیاسی برای مناقشۀ نظامی تقریباً 6 سالۀ سوریه سازماندهی کردند.
نارضایتی مخالفان دولت سوریه
مخالفان سوری پس از قرائت بیانیۀ پایانی نشست آستانه اعلام کردند که از این بیانیه راضی نیستند و این نشست نتوانست آنگونه که باید، انتظارات آنها را برآورده کند.
محمد علوش، که ریاست هیأت نمایندگان مخالفان سوری را در این مذاکرات بر عهده داشت، گفت گروههای مخالف دولت در خصوص بیانۀ پایانی این نشست شروطی را در نظر دارند. وی افزود گروههای مخالف دولت سوریه، یک پیشنهاد جداگانه برای آتشبس ارائه کردهاند. علوش افزود روسیه باید ظرف مدت یک هفته به پیشنهاد آتشبسی که مخالفان ارائه کردهاند، پاسخ دهد.
از جمله مسائل مهم مذاکرات آستانه، عدم حضور عربستان سعودی و قطر در این نشست بود. این دو کشور در نشستهای پیشین سوریه در ژنوِ سوئیس شرکت کرده بودند. دولت سوریه پیشتر با بیان اینکه «کسانی که از تروریسم حمایت مالی و تسلیحاتی میکنند در مذاکرات جایی ندارند»، مخالفت خود را با شرکت ریاض و دوحه در این مذاکرات اعلام کرده بود.
از سوی دیگر، کارشناسان معتقدند که تلاشها برای برگزاری این مذاکرات که اولین همکاری مشترک ایران، روسیه و ترکیه برای پایان دادن به بحران سوریه است، امریکا را عملاً «به حاشیه» راند. اگرچه سفیر امریکا در قزاقستان بهعنوان ناظر در این مذاکرات حضور داشت، اما محمدجواد ظریف وزیر امور خارجۀ ایران، پیشتر مخالفت خود را با حضور امریکا در این نشست اعلام کرده و گفته بود هیچ دعوتنامۀ مشترکی از سوی ایران، روسیه و ترکیه برای امریکا فرستاده نشده است.
ایران، روسیه و ترکیه ماه گذشته دربارۀ روند تخلیۀ معارضان و گروههای تروریستی از مناطق شرقی شهر حلب توافق کردند؛ به دنبال تخلیۀ معارضان مسلح، همچنین در پی توافقی دیگر میان این سه کشور، آتشبس سراسری در سوریه برقرار شد. تحولات اخیر در سوریه در حالی صورت میگیرد که پیشتر چندین دور مذاکرات با میانجیگری سازمان ملل و با حضور دیگر بازیگران منطقهای در جهت پایان دادن به بحران سوریه ناکام مانده بود.