شمار زیادی از پناهجویانی که از طریق دریا عازم اروپا می شوند در ترکیه، یونان و ایتالیا به صورت ناشناس در گورهای بدون نام دفن می شوند.
گزارشها حاکی است بیش از 1250 زن ، مرد و کودک پناهجو بدون اینکه شناسایی شوند در 70 جای مختلف ترکیه، یونان و ایتالیا در گورهای بدون نام دفن شده اند.
شبکه تلویزیونی بیبیسی در گزارشی ویژه اعلام کرد طبق آمار سازمان بین المللی مهاجرت از ابتدای سال 2014 تاکنون حدود 8 هزار پناهجو در سفر پر خطر به اروپا جان خود را از دست دادهاند.
بنا بر این گزارش، اغلب قربانیان در سفر دریایی به کشورهای اروپایی هنگام عبور از دریای مدیترانه غرق می شوند.
طی 2.5 سال اخیر روزانه 10 نفر هنگام عبور از دریای مدیترانه جان خود را از دست داده اند و حداقل یک نفر از آنها به صورت گمنام به خاک سپرده شده اند.
اما براستی برای چه کسی اهمیت دارد که این افراد چگونه مُردند؛ کجا به خاک سپرده شدهاند و یا حتی بازماندگان آنها چگونه از سرنوشت عزیزانشان با خبر شوند.
داستان غمانگیز غلام نبی
ریش فاروق در کمتر از 6 ماه به سفیدی گرایید؛ آخرین بار 6 آبان 1394 با غلام نبی پکار، برادر فاروق صحبت شده بود.
غلام نبی، دامپزشکی افغان بود که پس از تهدیداتی از سوی گروه طالبان تصمیم گرفت به همراه همسر و 4 فرزندش به مکان امنتری در اروپا سفر کند.
غلام در مکالمه تلفنی نحوه سفرش از محل سکونتش در شهر هرات افغانستان به ترکیه را برای برادرش فاروق توضیح داده است.
غلام به برادرش گفته بود منتظر سوار شدن بر قایق چوبی قاچاقچیان برای رسیدن به جزیره لسبوس در یونان است و قول داد هنگامیکه به آنجا برسد با وی تماس می گیرد.
پس از مدتی که فاروق هیچ تماسی از برادرش دریافت نکرد به قاچاقچی مورد نظر تلفن کرد. قاچاقچی خبر ناگوار واژگون شدن قایق را به وی اطلاع داد.
این قاچاقچی گفت اغلب مسافران نجات یافتهاند و فاروق باید منتظر ارتباط تلفنی برادرش بماند، اما متاسفانه فاروق هیچگاه تماس تلفنی دریافت نکرد.
زمانیکه در یکی از تصاویر منتشر شده چشم فاروق به عکس جسد برادرش در کنار سواحل جزیره لسبوس افتاد، بسیار وحشت زده شد و غم بزرگی در دلش سنگینی کرد.
در آن شب سیاه کلا 242 تن از مسافران آن قایق که در دریای مدیترانه بین ترکیه و یونان واژگون شده بود نجات یافته بودند، اما دهها تن دیگر جزء مفقودین بودند.
با وجود اینکه جسد غلام 50 ساله وهمسر 34 ساله اش کشف شده بود اما همچنان جسد 4 فرزند وی، تمیم 16 ساله، صمیم 14 ساله، نجلا 12 ساله و حصیم 10 ساله هرگز پیدا نشد.
با این حال فاروق امید یافتن زنده ماندن و یافتن برادر زادههایش را از دست نداده اما این احتمال را نیز می دهد که ممکن است آنها نیز در دریا غرق شده باشند و کسی نتوانسته آنها را شناسایی کند به همین دلیل در گورهای بدون نام دفن شده باشند.
فاروق می گوید در حال جستجو در اینترنت بوده که عکسی از حادثه مذکور دیده است. در آن عکس یکی از امدادگران کودکی را در آغوش گرفته که شباهت زیادی به یکی از برادرزاده هایش دارد.
فاروق افزود: «خیلی تلاش کردم این امدادگر را پیدا کنم اما فهمیدم که این فرد مدتی پس از گرفتن این عکس جزیره لسبوس را ترک کرده است.»
این تبعه افغانستان گفت در منطقهای با مساحت 1800 کیلومتر به امید یافتن آنان جستجو کردم. به بیمارستانها و همه جا سر زدم؛ عکس آنها همراهم بود اما نتوانستم نشانی از آنان پیدا کنم.
خواهر فاروق که در آلمان زندگی میکند توانست به همراه همسرش با سفر به جزیره لسبوس جسد برادرش غلام و همسر وی را شناسایی کند و جسد همسر برادرش را به افغانستان بازگرداند.
جسد غلام نیز به دلیل پر شدن گورستان اصلی لسبوس در زمینی که مقامات محلی در منطقه ای از یک بیشه انتخاب کرده بودند، در روستای کاتو تریتوس به خاک سپرده شد.
جسد غلام اولین جسدی بود که در کاتو تریتوس به خاک سپرده میشد، بعد از وی در این گورستان جسد 70 تن دیگر دفن شدند که بیش از نیمی از آنان ناشناس بودند.
معمولا اجساد قربانیان چندین روز یا حتی چند هفته پس از غرق شدن کشف میشوند که در این حالت به دلیل تجزیه شدن جسد، شناسایی افراد مشکل است.
در حالاتی دیگر خانوادههایی به طور کامل جان خود را از دست داده اند و اصلا کسانی را ندارند که آنها را شناسایی کنند.
به گفته تحلیلگران با توجه به آمارها، دانستن اینکه دقیقا چه تعداد پناهجو در گورهای بی نام دفن شده اند امری دشوار است.
شبکه تلویزیونی بی بی سی با استناد به بیانیههای صادر شده و دیدار با برخی مقامات محلی توانسته است آماری را جمع آوری کند که ارقام تقریبی را نشان می دهد.
برخی مقامات محلی در یونان و ترکیه اعلام کردند به دلیل تعداد زیاد پناهجویان و کشف بی سابقه اجساد در دریا قادر به ثبت و نگهداری مشخصات دقیق قربانیان نیستند.
این در حالی است که این تحقیقات در کشورهای شمال دریای مدیترانه شامل یونان، ترکیه و ایتالیا صورت گرفته، اما شمار زیادی از قایقهای پناهجویان در سواحل جنوبی دریای مدیترانه واژگون شدهاند که آماری از آنها در دست نیست.
گمان میرود شماری دیگر از پناهجویان غرق شده در گورهای بی نام در لیبی دفن شده باشند اما به دلیل اوضاع ناامن این کشور، جمع آوری اطلاعات آنها در حال حاضر ممکن نیست.
آمارهای تکان دهنده از گورهای بینام
طبق این گزارش بی بی سی، تاکنون 338 حادثه واژگونی قایق صورت گرفته که 8412 نفر در این حوادث مفقود شده یا مرده اند؛ همچنین 70 گورستان حاوی 1278 گور بدون نام وجود دارند.
جسد اغلب افراد غرق شده هرگز پیدا نشده است، به عنوان مثال از 800 مسافر کشتی که در جنوب ایتالیا در 29 فروردین 1394 واژگون شد تنها 28 تن نجات یافتند؛ 120 جسد کشف شد و بقیه مفقود الاثرند.
تنها در ایتالیا 96 حادثه واژگونی قایق ثبت شده که 7055 تن مرده اند یا مفقود الاثر شده اند و 56 گورستان نیز وجود دارد که 346 گور بی نام در آنها موجود است.
در یونان نیز 183 حادثه واژگونی قایق پناهجویان رخ داد که 1216 تن در شمار مردگان یا مفقودین هستند و 41 قبرستان پناهجویان در یونان وجود دارد که حاوی 932 گوربرای افراد گمنام است.
وقتی که انسانها تنها یک «عدد» میشوند
اقدامات رسمی ثبت پناهجویان فوت شده در سه کشور یونان، ترکیه و ایتالیا تقریبا مشابه است به این صورت که از جسد قرباینان عکس گرفته میشود و نمونهای از دیانای آنان نیز برداشته میشود.
این درحالی است که در برخی جزایر نیز چنین اقداماتی صورت نمیگیرد؛ مثلا در جزایر یونانی که فاقد پزشکی قانونی هستند، پناهجویان ناشناس بدون ثبت رسمی به خاک سپرده میشوند.
تئودوروس نوسیاس، یک پزشک قانونی در لسبوس که معمولا برای ماموریت ثبت اجساد قرباینان اعزام می شود میگوید: «برخی اوقات تماسهایی از اعضای خانوداه قربانیان دریافت میکنیم و حتی برخی از آنان دیانای خود را به آزمایشگاه ما ارسال میکنند.»
در ایتالیا این روند در دفتر ملی گمشدگان صورت میگیرد که یک سوم تلاشها در این دفتر برای تعیین هویت پناهجویان گمشده است.
فیتوری بیشیتلی، رئیس این دفتر میگوید: «هر روز سعی میکنیم برای این مردان، زنان و کودکانی که دریا همه چیز آنها، آینده، خانوداه و هویتشان را بلعیده نامی بیابیم.»
وی افزود: «این افراد به ارواح بدون کرامت انسانی تبدیل میشوند. با یافتن نامشان و قرار دادن آن بر سنگ قبرشان میخواهیم مقداری از کرامتشان را به آنان بازگردانیم تا تنها یک عدد نباشند.»
استفاده از این مطلب با ذکر منبع «پرس تی وی فارسی» بلامانع است.