آیین سنتی ورفچال یا برفچال با قدمت بیش از 600 سال در واقع مراسم جمعآوری و ریختن برف در یک یخچال مصنوعی است که در استان مازندران در شمال ایران برگزار میشود.
گفته میشود این مراسم در نیمه اول قرن نهم هجری قمری پایهگذاری شده و ریشه تاریخی و مذهبی دارد. همچنین پیشینه آن به دوره آلبویه در طبرستان برمیگردد.
این مراسم همهساله در نیمه دوم اردیبهشتماه در روستای زیبای اسک بخش لاریجان در فاصله 85 کیلومتری شهرستان آمل در مسیر جادۀ هراز برگزار میشود.
در قدیم بهمنظور تأمین آب دامها و انسان چالهای عمیق در دامنه کوه دماوند حفر شد تا با پرشدن آن از برفهای دامنههای قله، مشکل کمآبی تابستان که گریبان گیر مردم منطقه میشد را برطرف کنند.
این مراسم هرسال قبل از ذوب شدن آخرین برفهای زمستانی با شکوه خاصی و با حضور چند هزار نفری مردم منطقه برگزار میشود. علاقهمندانی از سراسر کشور برای تماشای این مراسم به روستای اسک میآیند.
تاریخ اجرای این مراسم از قبل توسط بزرگان محل به عموم اطلاع داده میشود تا در این روز تمام مردان روستای اسک در مراسم ورفچال حضور داشته باشند.
در روز مراسم مردان اسک صبح زود با در دست داشتن ناهار، میوه و چای از روستا بیرون میآیند و امور و زمام روستا را موقتاً به زنهای روستا میسپارند. زنان روستا برای تحقق بخشیدن به هدف خویش از میان خود زنی را برمیگزینند تا وی به نظام حکومتی که بهطور موقت در روستا ایجاد شده سروسامان بدهد. حکومت زنان را در قدیم «مادر شاهی» هم مینامیدند.
در این روز از ورود هر مردی به داخل روستا جلوگیری میشود. درصورتیکه مردی به تذکرات و اخطارهای زنان توجهی نکند و داخل روستا شود بهشدت با چوبدستی زنان روستا تنبیه میشود.
مردان روستا پس از رسیدن به محل ورفچال با رفتن به سمت مناطق پوشیده از برف و آوردن قطعههای بزرگی از برف و ریختن در چاه موردنظر که عمق و ارتفاع زیادی دارد، بخش مهمی از این مراسم را اجرا میکنند.
این افراد پس از پرشدن چاه از برف، در مراسم پذیرایی شرکت میکنند، نماز جماعت میخوانند و پس از گذراندن یک روز شاد و خاطرهانگیز به روستا برمیگردند.
تصاویر زیر را خبرگزاری صدا و سیما از برگزاری این آیین جذاب منتشر کرده است: