یوآخیم گاوک، رئیسجمهور آلمان رسماً زیگمار گابریل را بهعنوان رئیس دستگاه دیپلماسی این کشور منصوب کرد.
گابریل که پیش از این وزیر اقتصاد آلمان بود، روز جمعه پس از تغییرات در کابینۀ آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان به وزارت امور خارجه نقلمکان کرد. گابریل چند روز پیش، از رهبری حزب سوسیالدموکرات استعفا کرده بود و مارتین شولتس جایگزین او شد. گابریل جایگزین فرانک والتر اشتاین مایر در وزارت خارجه آلمان خواهد شد.
گابریل در سال 1959 در شهر گُسلار در ایالت نیدرزاکسن (لاورساکسونی) به دنیا آمد. والدین او وقتی گابریل تنها سه سال داشت از یکدیگر جدا شدند و او برخلاف میل باطنی مجبور شد تا سن دهسالگی با پدرش زندگی کند.
پدر او فردی خشن بود که اعتقادات نئونازیستی داشت. پس از فراز و نشیبهای فراوان و جدالهای دادگاهی، گابریل زندگی با مادرش را که پرستار بود آغاز کرد.
بااینحال او به دزدی و سرقت روی آورده بود و مجبور شد در یک مدرسۀ کودکان نیازمند دارای مشکلات رفتاری تحصیل کند. به گفتۀ خود گابریل، تحصیل در این مدرسه کار راحتی نبود.
او پس از تحصیل زبان آلمانی، سیاست و علوم اجتماعی، در دانشگاه گوتینگن در شهری به همین نام در مرکز آلمان، بهعنوان معلم مشغول به کار شد. با گذشت چند سال مشخص شد علاقۀ شخصی او در حوزۀ سیاست است.
گابریل در سن 17 سالگی به شاخۀ جوانان حزب سوسیال دمکرات پیوست و سال بعد یعنی 1977 به عضویت حزب سوسیالدموکرات آلمان درآمد. پس از درخشش در ردههای محلی حزب وی در سال 1990 به بخش منطقهای حزب در ایالت نیدرزاکسن منتقل شد.
در آن زمان، نخستوزیر ایالت نیدرزاکسن، گرهارد شرودر بود که هوش و استعداد سخنوری گابریل را بهسرعت کشف کرد.
هنگامیکه شرودر در سال 1998 صدراعظم آلمان شد شخصاً از گابریل برای تصدی پست نخستوزیری ایالت نیدرزاکسن حمایت کرد و گابریل با داشتن تنها 40 سال بهعنوان جوانترین نخستوزیر یکی از ایالتهای آلمان منصوب شد.
اگرچه حزب سوسیالدموکرات در سال 2005 از حزب دموکرات مسیحی (حزب مرکل) در انتخابات شکست خورد و به شریک این حزب در ائتلاف بزرگ با احزاب دیگر به رهبری مرکل بدل شد، بااینحال، گابریل در حوزۀ انتخاباتی خود بهعنوان نمایندۀ پارلمان (بوندستاگ) برگزیده شد و به عنوان وزیر محیطزیست (2009-2005) انتخاب شد.
تغییر پیاپی مواضع و اختلافنظر با مرکل
گابریل در سال 2009 به رهبری حزب سوسیالدموکرات انتخاب شد و از سال 2013 تا 2017 همزمان عهدهدار سمت معاون مرکل و وزیر اقتصاد آلمان بود.
به عقیدۀ کارشناسان گابریل در طول این دوران مواضع خود را در ارتباط با موضوعات مختلف پیدرپی تغییر داده است. این تغییرات پیاپی، حتی همحزبیهای او را در مورد باورهایش با شک و تردید مواجه کرد.
این تغییر مواضع گابریل پسازاینکه مرکل طرح خود را برای پذیرش هزاران پناهجو از سوریه و کشورهای دیگر در سال 2015 اعلام کرد، بیشتر نمایان شد.
در آن هنگام گابریل در پارلمان آلمان از پذیرش پناهجویان استقبال کرد و حتی به سینه خود نشان خوش آمدگویی به پناهجویان نصب کرد. بااینحال هنگامیکه نارضایتیها از پناهجویان در کشور ظهور و بروز پیدا کرد او با تغییر موضع، سیاستهای مهاجرتی مرکل را در پارلمان زیر سؤال برد.
آلمان بعد از جنگ جهانی دوم همواره سعی کرده است با اتخاذ سیاستهای حمایتی از رژیم صهیونیستی به نوعی جنایات هیتلر را در جنگ جهانی دوم از اذهان بزداید. بااینحال مواضع دو حزب سوسیالدموکرات (حزب گابریل) و حزب دموکرات مسیحی (مرکل) درباره اسرائیل تا حدودی باهم متفاوت بودهاند و حزب دموکرات مسیحی بیش از سایر احزاب آلمان از رژیم صهیونیستی حمایت میکند.
گابریل در فروردین 1391 پس از سفر به الخلیل در سرزمینهای اشغالی در صفحه فیسبوک خود از جنایات رژیم اسرائیل در قبال فلسطینیان انتقاد و اظهار کرده بود فلسطینیان در سرزمینی زندگی میکنند که قانونی ندارد و سرزمینی که تحت کنترل آپارتاید اسرائیل است.در آن زمان مرکل و سایر اعضای حزب دموکرات مسیحی (حزب متبوع مرکل) از او انتقاد کردند و خواستار عذرخواهی گابریل از مقامات اسرائیلی شدند.
در موردی دیگر، رسانههای آلمان علت عدم سفر حسن روحانی، رئیسجمهور ایران به آلمان در اولین سفر منطقهای وی به اروپا در سال 1394 را ناشی از اختلاف مواضع مرکل و گابریل بر سر موضوع اسرائیل دانستهاند.
روحانی بهمن سال گذشته در نخستین سفر اروپایی خود بهعنوان رئیسجمهوری ایران به ایتالیا و سپس فرانسه رفت، اما سفر به آلمان در برنامۀ روحانی قرار نداشت.
گزارش نشریۀ آلمانی اشپیگل فاش کرد احتمالاً اختلاف میان مرکل بهعنوان صدراعظم آلمان و گابریل معاونش بر سر موضوع اسرائیل علت انجام نشدن این سفر بوده است. بر اساس این گزارش درحالیکه مرکل ایران را به دلیل حمایت از جنبش حزبالله لبنان تهدیدی برای رژیم صهیونیستی میداند، گابریل مناسبات تجاری با ایران را به سود اقتصاد آلمان توصیف کرده است.
گابریل، دیپلماسی، ایران
گابریل اولین مقام ارشد اروپایی بود که در تیر سال گذشته و اندکی پس از توافق ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 بر سر برنامۀ جامع اقدام مشترک (برجام) در صدر اولین هیئت تجاری اروپایی، سفری سهروزه به ایران داشت. البته این سفر که قرار بود جنبۀ اقتصادی داشته باشد به دنبال برخی سخنان گابریل با حاشیههایی همراه بود.
ظاهراً این مقام آلمانی پس از ورود به تهران برای ایران شرط عجیبی گذاشت و گفت كه اگر ايران خواهان برقراری روابط اقتصادی نزدیکتر با آلمان و کشورهای اروپایی دیگر است، باید روابطش را با رژیم صهیونیستی بهبود بخشد و این رژیم را به رسمیت بشناسد! پسازاین اظهارات بود که مقامات جمهوری اسلامی نسبت به این سخنان واکنش نشان دادند.
پس از بازگشت به آلمان، برخی نمایندگان و سیاستمداران احزاب ائتلاف و مخالف آلمان از گابریل به خاطر این سفر انتقاد کردند. بااینحال گابریل با دفاع از این اقدام خود گفت که به شعار «رابطه بهجای ستیز» اعتقاد دارد و ازاینرو اقدام به برقراری ارتباط با رهبران جمهوری اسلامی را «پرمعنا» میداند.
قرار بود اردیبهشتماه امسال گابریل سفر دیگری به ایران داشته باشد، اما به علت بیماری این سفر لغو شد.
درنهایت دومین سفر گابریل به ایران در مهرماه امسال انجام شد، اما در جریان این سفر یک اتفاق غیرمنتظره روی داد.
علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران دیدار از قبل برنامهریزیشدۀ خود با گابریل را در تهران لغو کرد. هیچ دلیلی برای لغو این ملاقات ارائه نشده، با این حال رسانهها اینگونه ارزیابی کردند که این اقدام احتمالاً در واکنش به اظهارات پیشین گابریل دربارۀ موضع ایران در قبال اسرائیل، حقوق بشر در ایران و حمایت تهران از بشار اسد، رئیسجمهور سوریه انجام شده است.
به گفتۀ ناظران، اگرچه گابریل در سمت وزیر اقتصاد سفرهای خارجی زیادی داشته است بااینحال دیپلماسی نقطۀ قوت او محسوب نمیشود.
هنگامیکه مشخص شد گابریل سمت وزارت خارجۀ آلمان را بر عهده خواهد گرفت، وی در پاسخ به یک خبرنگار آلمانی که پرسیده بود با کمتجربگیاش در زمینۀ دیپلماسی چگونه کنار میآید به مزاح گفت: «دورۀ فشردۀ دیپلماسی خواهد گذراند.»
سید محمد هاشمی
استفاده از این مطلب با ذکر منبع «پرس تیوی فارسی» بلامانع است.