اوحدی: عربستان مسئله حج را سیاسی کرده است

سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت ایران مشکل اصلی عربستان را تاکید این کشور بر حفظ انحصار خود در برگزاری مراسم حج دانست و گفت ریاض موضوع حج را سیاسی کرده است.

امیر مهدی کاظمی، خبرنگار پرس تی‌وی، روز چهارشنبه در برنامه «چهره به چهره» مصاحبه‌ای با اوحدی داشته است که در زیر می‌خوانید. این مصاحبه به زبان انگلیسی انجام شده و متن زیر برگردان آن به فارسی می باشد: 

سوال: پس از اینکه عربستان روابط سیاسی خود را با ایران قطع کرد، زیارت حج نیز برای زوار ایرانی لغو شد. مسئله نگرانی‌های امنیتی برای زوار بسیاری کشورها در مراسم حج مطرح شده است. این نگرانی همچنین برای ایرانیان درباره آنچه سال گذشته در فاجعه منا رخ داده مطرح است که در آن بیش از 550 شهروند ایرانی از میان حدود 7 هزار زائر کشته شدند. با توجه به لغو حج امسال، موضع سازمان حج و زیارت در این خصوص چیست؟

اوحدی: در واقع باید تاکید کنم که مسئله‌ای که رخ داده مایه تاسف عمیق است و عربستان مانع شرکت ایرانیان در مراسم حج امسال شده است. لازم می‌دانم به فاجعه بزرگ منا اشاره کنم؛ فاجعه ای که به دلیل سوء مدیریت و اهمال سعودی‌ها به عنوان مسئولان برگزاری حج رخ داد و به شهادت حدود 7 هزار تن از سراسر جهان در مسیر منتهی به جمرات منجر شد. دولت عربستان عذرخواهی نکرد. ما اینجا با سوء مدیریت در ارائه مراقبت‌های پزشکی به زوار مواجه هستیم که به شهادت آنها در این فاجعه منجر شد. این همه چیزی است که سال گذشته رخ داد.

سوالی اینجا برای زوار ایرانی و مردم ایران نه تنها ایرانیان بلکه برای مردم جهان مطرح است؛ دولت و وزارت حج عربستان چه امکانات و برنامه‌هایی برای این موسم حجی که در پیش روست ترتیب داده‌اند.

هیچ پاسخی برای این سوال منطقی که در ذهن مردم ایران است وجود ندارد. ما حادثه سقوط جرثقیل در مسجد الحرام را داریم که به کشته شدن و شهادت بیش از 300 تن منجر شد. اینجا هم پاسخی ساده برای این حادثه که سال گذشته رخ داد وجود ندارد.

سازمان حج و زیارت با کمک بعثه مقام معظم رهبری تلاش می کند تا راه‌های مختلف و مقدمات تفاهم با دولت عربستان درباره چگونگی تضمن امنیت زوار در حج امسال را فراهم کند. ما حدود 20 نکته و راه مختلف را برای تامین منابعی در امنیت حجاج در موسم حج ارائه کردیم. در نامه‌ای رسما به وزارت حج عربستان سعودی پیشنهاداتی را برای حج امسال فرستادیم که متاسفانه بی پاسخ ماند.

سوال: مقامات عربستان مسئله سوء مدیریت و اهمال را قبول نکرده‌اند و حاضر به پذیرش نقش دولت سعودی در این حادثه نیستند.

اوحدی: مشکل اصلی در عربستان به ویژه در مسئله حج این است که آنها اعتقادی به تفاهم درباره نقش مشاوره‌ای هیچ یک از دیگر کشورها در سراسر جهان ندارند. بر این باوریم که پتانسیل زیادی در میان مسلمانان و سازمان و وزارت حج (در زمینه برگزاری حج) وجود دارد. تجربه‌های زیادی در زمینه برگزاری حج برای سالهای طولانی وجود دارد.

ما نامه‌ای به وزارت حج سعودی نوشتیم و پاسخی عجیب در مورد پیشنهاداتمان و نامه‌مان گرفتیم. آنها گفتند ما قرآنی داریم و به آن استناد کردند که می فرماید «و من دخله کان آمنا» (هر کس در آن وارد شود در امان خواهد بود) ما از دولت عربستان پرسیدیم تفسیر شما از این آیه صریح قرآن درست نیست. ما سال گذشته با فاجعه‌ای مواجه شدیم که حتی یک راه حل ساده نیز برای آن نداشتید. پاسخ عجیب دیگری که دریافت کردیم این بود که آقای اوحدی تفاهم در مسئله امنیت، تفاهم سیاسی محسوب می شود.

سوال:  برخی بر این باورند آنها تقصیر را به گردن دیگران می اندازند. وزیر خارجه عربستان ایرانیان را مقصر می داند که شروط آنها را برای حج زائران نپذیرفته است.منظور شما آن است که عربستان مسئله حج را سیاسی کرده است؟

اوحدی: جمله اولی که ذکر کردید کاملا درست است. دولت عربستان تلاش می کند که موضوع حج را به مسائل سیاسی مرتبط کند. در ماه ژانویه پیشنهاد مذاکراتی با مقامات عربستان همچون سال‌های قبل  مطرح کردیم. نامه ای از وزارت حج عربستان دریافت کردیم که جلسه (مذاکره) را به دو ماه بعد تعویق بیاندازیم. تنها دلیلی که آنها برای این تعویق ارائه کردند مربوط به آن چیزی می شد که میان دو دولت اتفاق افتاده بود؛ قطع روابط سیاسی میان دو کشور.

سوال: برای حج چه کاری باید انجام می‌شد؟    

اوحدی: این سوالی بود که ما مطرح کردیم. اگر معتقدیم حج مسئله‌ای سوای از مسائل سیاسی است پس باید پیگیری شود. این تاخیری دو ماهه را نیز سبب شد.آنها به ما اعلام کردند که ویزا را در کنسولگری عربستان در دبی ارائه می‌دهند. ما هیات خود را به کنسولگری آنها در دبی اعزام کردیم و بعد از دو ماه تاخیر این کنسولگری اعلام کرد هیچ نامه‌ای از وزارت خارجه این کشور دریافت نکرده است.

این امر نشان می‌دهد آنها مسائل سیاسی را با مراسم حج که مراسمی معنوی برای تمامی مسلمانان جهان است، پیوند زده‌اند. آنها ویزایی برای کمیته ایرانی که رسما به عربستان دعوت شده بود صادر نکردند. آنها چگونه می‌خواستند 64 هزار ویزا برای زائران صادر کنند. ما نامه دیگری به وزارت حج عربستان نوشتیم و انتقاد کردیم و گفتیم شما دعوتنامه فرستادید اما ویزایی در کنسولگری دبی صادر نشد و باز هم شاهد دو ماه تاخیر بودیم. از مارس که آنها قول امده شدن ویزا را دادند تا اواسط مه طول کشید تا وزارت حج عربستان اعلام کند ویزاها آماده شده‌اند اما متاسفانه هنگامی که وارد جده شدیم با وضعیت کاملا متفاوتی نسبت به سال‌های قبل روبرو شدیم.

آنها رفتار بسیار زننده ای داشتند. هنگامی که با مقامات دولت عربستان وارد مذاکره شدیم نحوه برخورد و رفتار آنها با سالهای قبل کاملا تفاوت داشت. این نشانه دیگری بود مبنی بر اینکه آنها مسائل سیاسی را به مراسم حج پیوند زده‌اند. البته روش ما اینگونه است که هر ساله با آنها مذاکرات دوجانبه برگزار می‌کنیم و آنها تمامی موارد مربوط به سال گذشته از جمله نکات منفی و مثبت را مطرح می‌کنند و در نهایت باید به نتیجه گیری برسیم.

در تفاهمنامه‌ای نیز که به امضای دو طرف می‌رسد، موارد اعلام شده از سوی طرفیت باید در تفاهمنامه ذکر شود و بر اساس این موارد تفاهمنامه امضا می‌شود. بعد از دو روز مذاکره طولانی که هرکدام 4 تا 5 ساعت به طول انجامید متوجه شدیم آنها کتابچه‌ای تهیه کرده‌اند که هیچکدام از موارد تفاهنامه در آن نیامده بود. 60 مورد در این کتابچه مطرح شده بود که به گفته آنها ما باید از تمامی آنها پیروی میکردیم.

سوال: آنها اعلام کردند درها برای زائران ایرانی باز است و این سازمان حج، شما و همکاران شما بودند که از قبول شرایط عربستان سر باز زدند.

اوحدی: اصلا اینطور نیست. همانطور که گفتم آنها در انتها کتابچه‌ای را آوردند و ما از آنها پرسیدیم چرا محتوای تفاهم دو طرفه تغییر کرده و دلیل آوردن این کتابچه چیست؟ آنها گفتند ما امسال می‌خواهیم اینگونه حج را برگزار کنیم. و ما یک سوال منطقی مطرح کردیم و آنهم اینکه آیا شما فکر نمی‌کنید این ماجرا به خاطر مسائل سیاسی بین دو دولت باشد؟

آیا ما باید تجریه 20 سال تفاهمنامه دوجانبه را باید به خاطر شرایط کنونی کنار بگذاریم و همه چیز را تغییر دهیم و ادعا کنیم که باور نداریم حج به مسائل سیاسی پیوند زده شده باشد؟

آنها گفتند ایرانی ها حق ندارند برای انتقال زائران خود از خطوط هوایی داخلی استفاده کنند تا زائران را از فرودگاههای ایرانی به جده و مدینه بیاورند.

سوال: آیا دلیلی برای این موضوع وجود دارد؟ آیا صحبت از مسائل فنی بود چون در هوانوردی بحث مسائل فنی مطرح است.

اوحدی: در واقع هیچ مبحث فنی وجود نداشت. ما معتقدیم دولت عربستان موانعی در این راه ایجاد کرد که از جمله می توان به تاخیر در مذاکرات، تاخیر در امضای تفاهمنامه دوجانبه و تلاش برای ایجاد تفاهمنامه یکطرفه از طریق آن کتابچه و شرایط پروازی اعلام شده از سوی آنها و مخالفت آنها با به کار گیری خطوط هوایی ایرانی اشاره کرد. ما هر سال زائران ایرانی را از طریق 20 فرودگاه اعزام میکنیم. هیچ کشوری نیست که تا این اندازه هواپیما و امکانات برای اعزام زائران ایرانی از 20 فرودگاه داشته باشد. 

مورد دیگری که در این قرارداد یکطرفه مطرح شده بود این بود که ویزانی ایرانی ها در کشور ثالث صادر شود و این اصلا عملی و اجرایی نبود.عربستان در سال گذشته دو کنسولگری در تهران و مشهد داشت و ما حدود 20 نفر از نیروهای خود را برای کمک به آنها اعزام کردیم اما در نهایت باز نیز برای صدور ویزا دچار مشکل بودیم.

آنها چگونه می‌توانسد 64 هزار ویزا را در کشوری دیگر صادر کنند؟ چنین چیزی غیرممکن بود. چیزی که میخواهم بگویم این است که اینها موانعی بودند که سعودی‌ها برای زائران ایجاد کردند تا از این سفر آنها جلوگیری کنند. در انتهای دیداری که با آنها داشتیم، سعودی‌های گفتند باید تمامی موارد اختلاف نظر را با وزارت خارجه عربستان در میان بگذارند و وزیر حج عربستان گفت حتی نمی‌تواند یک کلمه از این قرارداد یکطرفه را تغییر دهد مگر اینکه مئافقت وزارت کشور عربستان که مسئول برگزاری حج است، جلب کند.

ما نتیجه گرفتیم که مقام‌های عربستان در ادارات مختلف در این زمینه با هم همکاری ندارند و این آمادگی را ندارند که امسال پذیرای زائران ایرانی باشند و پس از این مذاکرات منفی که هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت به ایران برگشتیم. وقتی برگشتیم آنها وعده دادند بعد از گفتگو درباره قرارداد یکطرفه با وزارتهای خارجه و کشور عربستان طی یک هفته ویزاها را صادر ‌کنند، اما یک هفته‌ای که وعده داده بودند یک ماه و نیم طول کشید تا آنها ما را دعوت کنند و بگویند ویزاها آماده است.

در این میان وزیر حج عربستان هم تغییر کرده بود و فرد دیگری به این سمت منصوب شده بود. وی که مدتها پیش معاون وزیر حج عربستان بود، مدعی شد تمامی مشکلات ما را برطرف خواهد کرد.

پیش از آنکه ما به عربستان برویم او نامه ای نوشت و مستقیما با من تماس گرفت و گفت مشکل ویزا را حل کرده و ویزاها به صورت الکترونیک در تهران صادر خواهد شد. ما این موارد را به دیده مثبت گرفتیم و پیش از آنکه به آنجا برویم به طور رسمی نامه ای به او نوشتم و تاکید کردم این مواردی است که ما از دولت عربستان می‌خواهیم در قرارداد بگنجاند. وقتی به عربستان رفتیم با او در چهارشنبه هفته گذشته دیدار کردیم. جو این نشست مثبت بود اما باز هم بر مواضعی که در نشست های قبلی مطرح کرده بودند تأکید داشتند. تنها چیزی که حل شده بود. مسئله ویزا بود.                   

سوال: وزیر امور خارجه عربستان در جدیدترین اظهار نظر خود گفته بود که ایران در مسیر مذاکرات بر سر حج مانع تراشی می کند. تا آنجا که ما می دانیم برخی شرایطی که از طرف سعودی ها مطرح شد آن بود که ایرانی ها مراسمات مذهبی که سالهای گذشته برگزار می کردند از جمله مراسم برائت از مشرکین و مراسم دعای کمیل که قبلاً بصورت عادی برگزار می شد را برگزار نکنند.

اوحدی: باید بگویم که ایشان خود باید پاسخ این سوال را بدهد چرا که آنها هستند که این موانع را بر سر اعزام زائرین ایرانی ایجاد می کنند. اما اگر بخواهم راستش را بگویم آن است که پنج ماه مذاکرات را چه کسی انجام داد. این دولت سعودی بود شروع کرد در روند مذاکرات تأخیر و وقفه ایجاد کند. من از این وزیر حج سوال می کنم به 10 یا 20 سال تاریخچه مراسم حج ایرانیان بازگردد و ما یک نمونه نداریم که ایرانی ها بازداشت شوند به خاطر شرکت در دعای کمیل یا مراسم برائت از مشرکین بازداشت شوند. اما سال گذشته ما شاهد بودیم که 40 زائر ایرانی که میهمان و زائر خانه خدا بودند در قبرستان بقیع و مسجدالحرام بدون دلیلی بازداشت شدند. آنها را چندین روز در زندان نگاه داشتند و بعد از چند روز بابت این عدم درک عذرخواهی کردند.

سوال: نحوه برخورد با زائران ایرانی چگونه بوده است. آیا شخصاً شاهد این موارد بوده اید؟

اوحدی: بله شخصا من شاهد بسیاری از این موارد بوده ام و این موارد را باطلاع وزارت حج (عربستان) رسانده ام. شما می دانید که سال گذشته در فرودگاه مدینه و جده ... شما می دانید که ایرانیان مجبور هستند برای اعزام به حج تا 15 سال منتظر بمانند تا زمانی که نوبت آنها برسد. پس متوسط سن زائران ایرانی عمدتاً 65-60 است. این افراد که سن بالایی دارند که اغلب کتاب قرآن را با خود همراه دارند. اما آنچه مأمور گمرک سعودی انجام می دهد آن است که این قرآن را از چمدان زائران ایرانی بیرون می آورد به به دور می اندازد. آنها علت این امر را عنوان می کنند که قرآن های ایرانی با قرآنهای دیگر متفاوت هستند.

سوال: آنها در عوض این اقدامات چه می خواهند. منظورم این است که چه به دست می آورند؟ نمونه هایی که شما می گویید تحقیر آمیز هستند پس هدف اصلی آنها از انجام این اقدامات چیست؟

آنها از این اقدامات چیزی عایدشان نمی شود. اما شما بدانید که تنها کاری که می خواهند انجام دهند آن است که برای زائران ایرانی مشکل درست کنند. سال گذشته یکی از امامان مسجد الحرام در سخنرانی خود گفت .. مدارک و مستندات و فایل صوتی سخان وی وجود است... من آنها را در اختیار وزیر حج (عربستان) قرار دادم . او در این سخنان مدعی شد که کشتن شیعیان ایران و شیعیان لبنان و عراق و سوریه ارزش والایی دارد و در نزد خداوند و هر کس این کار را انجام دهد به بهشت می رود. وی مردم سعودی را به کشتن شیعیان تحریک می کرد. آنها افراد تندروی عربستان سعودی هستند. این بخشی از باورهای آنان است. و وقتی من نوار را وزیر حج دادم وی در پاسخ گفت این فقط یک نفر است که این اظهارات را بیان کرده است. من در پاسخ به وی گفتم این فقط یک فرد نیست بلکه او این سخنان در مقابل پنجاه یا شصت هزار نفر بیان می کند و آنها را تشویق می کند که برای زائران ایرانی مشکل درست کنند.

آنچه می خواهم بگویم یک سلسله از رفتارهای نادرست و ناپسند بود که زائران ما سال گذشته در فرودگاه با آن مواجه شدند. ما آنها را به مسئولان منتقل کردیم. در نشستی که با شاهزاده مدینه امیر فیصل بن سلمان در مراسم حج سال گذشته به وی گفتم که من یک سوال بسیار ساده ای دارم. در این عصر فناوری چه کسی درب چمدان زائران ایرانی را در فرودگاه باز می کند. شما دارای تجهیزات لازم برای انجام بازرسی هستنید.

در فرودگاه ها آنها حتی برای بازرسی از زنان پلیس زن هم ندارند. در کشوری که خود را اسلامی می داند. شما می دانید که سال گذشته در فرودگاه ؛ این یک واقعه اسفناک است که می خواهم راجع آن صحبت کنم که کاملاً بر خلاف فرامین اسلام و مذاهب دیگر بود. سال گذشته در فرودگاه جده دو نوجوان ایرانی هنگام بازگشت به ایران مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفتند. و ما در اعتراض به این حادثه اعزام زائران ایرانی برای حج عمره را متوقف کردیم. من به وزیر حج عربستان گفتم ما واقعا نگران امنیت زائران ایرانی هستیم چرا که شاهد سه مورد کاملاً اسفناک بوده ایم و نمی توانیم آنها را فراموش کنیم. اینها بخشی از موانعی بود که در مذاکرات با آن مواجه بودیم. و بسیاری از نکاتی که من به وزیر سعودی خاطرنشان کردم در زمانی که ما دارای روابط دیپلماتیک با شما بودیم و کنسولگری ایران در جده فعال بود و در زمانی که ما مجوز داشتیم 10 تا 15 نفر از مسئولان ایرانی وزارت خارجه خودمان را برای رسیدگی به امور حجاج به عربستان اعزام کنیم این مشکلات را داشتیم. اکنون که روابط سیاسی و دیپلماتیک با ما ندارید چگونه می خواهید از بروز این موارد جلوگیری کنید.

ما به آنها گفتیم که نکات اصلی که شما باید در این تفاهم نامه /قرارداد بگنجانید آن است که زائران ایرانی تحت حمایت امور کنسولی ایران قرار بگیرند. وزارت خارجه ایران یک نامه رسمی به سفارت سوئیس ارسال کرد و در آن پیشنهاد کرد که 6 نفر از طرف ایران تحت چتر سفارت سوئیس به جده اعزام شوند و همچنین 4 تن دیگر در ریاض در دفتر ایران فعال باشند در طول فصل حج فعال باشند. در پایان روز وزیر حج سعودی به ما گفت که ما باید این مسائل را با وزارت خارجه خود هماهنگ کنیم. وزیر خارجه ما اکنون در مسکو است . در خصوص مساله امنیت وی به ما گفت که باید این مسائل را وزیر کشور سعودی مطرح کند. پس در نهایت همه چیز متوقف شد تا وی با طرفین مربوطه هماهنگی کند. پس این به معنی آن است آنها (وزارت حج عربستان) و وزیر حج اختیارات کامل برای امضای این تفاهم نامه را ندارد. دولت سعودی موضعی عجیبی را اتخاذ کرده است که هدف آن ممانعت از سفر ایرانی ها برای انجام مراسم حج می باشد. آنها اکنون باید به این سوال پاسخ دهند که با توجه به پرسش هایی که ما مطرح کردیم (و به آنها پاسخی داده نشد) دلیل متوقف ماندن اعزام زائران ایرانی برای انجام حج تمتع چیست؟

استفاده از این مطلب با ذکر منبع «پرس تی وی فارسی» بلامانع است. 

Press TV’s website can also be accessed at the following alternate addresses:

www.presstv.co.uk