مدیریت مراسم اربعین در عراق درسی برای آل‌سعود

مراسم اربعین شهادت سالار شهیدان امسال با حضور میلیون‌ها نفر از عاشقان امام سوم شیعیان در عراق برگزار شد.

اربعین را می‌توان بزرگترین گردهمایی مذهبی جهان اسلام نامید چرا که شمار شرکت‌کنندگان در این مراسم بیش از حاضران در مراسم حج تمتع است.

بر اساس برآورد مقامات عراقی، امسال جمعیت حاضران در مراسم اربعین بیش از بیست میلیون نفر بوده است.

مقامات عراقی از ورود حدود سه میلیون زائر ایرانی و چهار میلیون نفر دیگر از شصت کشور جهان به عراق برای شرکت در مراسم اربعین شهادت اباعبدالله الحسین (ع) در کربلای معلی خبر دادند.

همچنین هفت هزار و 137 هیئت شامل هفت هزار و 60 هیئت داخلی و 77 هیئت عربی و غیر عربی خدمت رسانی به زائران کربلا را برعهده داشتند.

در این میان جدای از امکانات هتل‌ها و رستواران ها، اهالی شهرها و روستاهای محل عبور زائران در عراق، علی رغم مشکلات فراوان اقتصادی، برای ارائه خدمات به زائران با یکدیگر رقابت می کردند.

در تصاویر و ویدئوهای منتشر شده، مردم عراق اوج احترام، سخاوتمندی، و میهمان نوازی از زائران امام حسین را به نمایش گذاشتند. از خدمتگزاری که سعی می‌کرد خستگی راه را از پای زائران به در آورد تا مادری سالخورده که هرچند در فقر به سر می برد با اخلاص به زائران التماس می کرد که یک شب میهمان خانه او شوند.

اما فراموش نکنیم که اداره این مراسم عظیم حاصل مدیریت و همکاری و هماهنگی نزدیک میان مقامات ایرانی و عراقی بود که از ماه ها قبل انجام شده بود. خدمات شهرداری، خدمات بهداشتی و از همه مهمتر برقراری امنیت زائران در برابر حملات احتمالی عناصر گروه تروریستی داعش، از جمله دغدغه های مسئولان برگزاری این مراسم بود.

برگزاری مراسم اربعین دو ماه بعد از فاجعه منا 

مراسم اربعین امسال به فاصله دو ماه از فاجعه ناگوار منا در عربستان سعودی که منجر به فوت و مجروح شدن هزاران زائر بیت الله الحرام شد، برگزار شد.

فاجعه ای که پرسش‌های جدی درباره کارآمدی و توانایی عربستان برای اداره مراسم سالیانه حج تمتع را دوباره بر سرزبانها آورد.

حضور میلیونی زائران در کربلا شهری که در اثر سالها حکومت ظالمانه دیکتاتور معدوم عراق، صدام حسین، از نظر زیرساختی و خدماتی چندان توسعه نیافته و بر اساس برخی برآوردها تنها گنجایش میزبانی از چند میلیون زائر را دارد، بدون وقوع هرگونه حادثه ناگوار ازجمله ازدحام جمعیت، سقوط جرثقیل روی زائران، آتش سوزی، و ... مدیریت و سازماندهی شایسته و مناسب مسئولان این مراسم را به نمایش گذاشت.

با این حال در عربستان سعودی که خود را خادم حرمین شریفین و متولی برگزاری مراسم حج می‌داند حوادث ناگوار و مرگبار برای زائران خانه خدا سال‎هاست که تکرار می شود و همه ساله در طول مراسم حج انتظار وقوع حادثه‌ای وخیم‌تر می‌رود.

در مهرماه سال جاری در جریان مراسم حج از میان حدود 2 میلیون زائر در صحرای منا که تنها برای مدت سه روز قرار بود در آنجا سکونت داشته باشند و فاصله کوتاهی را تا رمی جمرات طی کنند  هزاران نفر از حجاج از جمله زائران ایرانی جان باختند یا مجروح شدند.

اما نکته جالب توجه آنکه مقامات عربستان نه تنها از قبول مسئولیت در قبال این حادثه تلخ شانه خالی کردند بلکه به فاصله اندکی، از مسئولان برگزاری مراسم حج امسال تمجید کردند.

تنها چند روز قبل از این حادثه، سقوط یک جرثقیل در مسجدالحرام مرگ 107 نفر و جراحت 238 نفر را به همراه داشت. بگذریم از موارد متعدد آتش سوزی در هتل‌ها و اقامتگاه های زائران و دیگر حوادث مشابه که بسیاری از زائران و مردم عادی را به کام مرگ فرستاده است.

مکه خطرناک ترین شهر مقدس جهان 

علی الاحمد تحلیل گر مسائل خاومیانه در گفتگو با پرس تی وی می گوید: اگر تمام شهرهای مذهبی جهان را بررسی کنید متوجه می‌شوید که مکه در اثر ساخت و سازهای مستمر، بی رویه و ناهنجار، خطرناک ترین شهر مقدس جهان است و طی ۳۰ سال گذشته بیش از ۷ هزار حاجی و زائر در حوادث مختلفی که می‌شد از وقوع آنها جلوگیری کرد، در این شهر جان باخته‌اند.

بر اساس گزارشی که روزنامه گاردین به فاصله اندکی  پس از وقوع فاجعه منا منتشر کرد در طول بیش از 20 سال عملیات  عمرانی مکه، تنها یک بیمارستان جدید برای خدمات رسانی و رسیدگی به زائران حج ساخته شده و مقامات ذیربط حتی یک دستگاه آتش خاموش کن در مسجد الحرام نصب نکرده اند.

این در حالی است که در اربعین امسال بر اساس اعلام جمعیت هلال‌احمر کشورمان تمهیدات ویژه‌ای برای زائران در عراق فراهم شده بود.

علاوه بر کادر پزشکی محیطی و بیمارستانی اعزامی، در مسیر ۷۰ کیلومتری نجف تا کربلا، 11 موکب درمانی با ظرفیت 30 تخت بیمارستانی راه اندازی شده بود. جمعیت هلال احمر همچنین ۹۵ تن دارو به عراق ارسال کرد تا تمام زائران از خدمات پیش‌بیمارستانی بهره‌مند شوند.

تیم های پزشکی جمعیت هلال احمر علاوه بر کربلا و بین الحرمین در راه زمینی مهران ، چزابه و شلمچه نیز حضور فعال داشتند.

با این حال به روایت شاهدان عینی در جریان فاجعه منا مسئولان عربستانی از حداقل آمادگی لازم برای مواجهه با این حادثه و ارائه کمک های امدادی برخوردار نبودند.

 چه بسیار شاهدانی که از بدرفتاری نیروهای امنیتی با زائران، کندی و بی تفاوتی آنها نسبت به جان باختگان و مجروحان، تاخیر در اعزام نیروهای امدادی و ناهماهنگی‌های دیگر که موجب افزایش شمار قربانیان این حادثه شد، سخن گفتند. به گفته این شاهدان حتی به مجروحانی که به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی منتقل شده بودند نیز خدمات رسانی مطلوبی صورت نمی گرفت.  

پرسشهای جدی درباره کفایت عربستان برای اداره مراسم حج 

مقایسه برگزاری مراسم اربعین امسال در عراق و مراسم حج تمتع در عربستان، این سوال را مطرح می‌کند که چگونه جمعیتی میلیونی علی‌رغم ضعف زیرساختی ناشی از حکومت صدام حسین و یک دهه اشغال نیروهای آمریکایی، و تهدیدات امنیتی،  بدون هیچگونه سانحه ای در مراسم عظیم اربعین در عراق حضور می یابد؛حال آنکه عربستان سعودی که با درآمدهای هنگفت نفتی، از ثبات و امنیت برخوردار است، و بیش از نیم قرن سابقه اداره مناسک حج را دارد، از اداره همایش بزرگ حج ناتوان است؟

به عقیده تحلیل گران، ریشه یابی برای پاسخ به این سوال فقط به موضوع ناکارآمدی و یا لیاقت نداشتن حکومت آل سعود  باز نمی گردد، بلکه بسیاری از گزاره های دیگر را تقویت می کند، که لزوم تشکیل کمیته حقیقت یاب بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص این حادثه به‌منظور مشخص شدن ریشه‌های پنهان و اصلی این فاجعه تاریخی را ضروری می سازد.

نویسنده: سید محمد هاشمی  

دیدگاه های نویسنده این یادداشت لزوماً بیانگر مواضع پرس تی وی نیست. 

Press TV’s website can also be accessed at the following alternate addresses:

www.presstv.co.uk