عملیات احداث خط لولۀ انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند با حضور سران کشورهای ذینفع نزدیک شهر ماری در جنوب شرق ترکمنستان آغاز شده است.
این طرح که هزینۀ آن 10 میلیارد دلار برآورد شده است، در راستای تسهیل کمبود انرژی در جنوب آسیا و کاهش وابستگی ترکمنستان به روسیه و چین که مشتریان اصلی گاز این کشور هستند، عملیاتی شده است.
قربانقلی بردی محمدوف، رئیس جمهور ترکمنستان، اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان، نواز شریف، نخست وزیر پاکستان و محمد حمید انصاری، معاون رئیس جمهور هند نیز در مراسم افتتاح خط لولۀ گاز مزبور موسوم به «تاپی» TAPI حضور داشتند.
این خط لوله که در نهایت یک هزار و 814 کیلومتر طول خواهد داشت، قرار است با ظرفیت تولید سالانه معادل 33 میلیارد متر مکعب، گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان و هند منتقل کند.
افغانستان، هند و پاکستان همواره به رغم تنشهای دو جانبۀ دهلی و کابل با اسلام آباد بر تعهد خود به اجرای این طرح گازی به عنوان پروژهای سیاسی برای بهبود روابط در منطقۀ پر تنش خود، تاکید کردهاند.
نواز شریف یکشنبه گفت: «خط لوله گاز تاپی به ارتقای صلح و تجارت میان کشورهای منطقه کمک خواهد کرد.»
معاون رئیس جمهور هند نیز اهمیت طرح تاپی را «بیش از یک پروژه» توصیف کرد و آن را «گام اول برای وحدت منطقه» دانست.
رئیس جمهور افغانستان نیز به نوبۀ خود این طرح را بیانگر عزم سیاسی کشورهای ذینفع خواند و افزود: «ما به توسعۀ باثبات کل منطقه که در صورت همکاری با یکدیگر به نحوی فعال محقق خواهد شد، پایبندیم.»
احداث خط لوله گاز تاپی بر عهدۀ «ترکمنگاز»، شرکت ملی گاز ترکمنستان است.
رئیس جمهور ترکمنستان روز یکشنبه اعلام کرد آغاز فاز سوم توسعۀ میدان گازی گالکینیش –دومین میدان گاز بزرگ طبیعی جهان- با همکاری یک کنسرسیوم شرکتهای ژاپنی و ترکیهای اجرا خواهد شد که تولید این میدان را به 95 میلیارد متر مکعب در سال خواهد رساند.
کارشناسان انرژی معتقدند خط لولۀ گاز تاپی عملاً از ظرفیت بهبود مناسبات منطقهای برخوردار است.
در همین راستا، خبرگزاری فرانسه به نقل از چارلز هندری، وزیر سابق انرژی انگلیس گزارش داد: «طرح خط لولۀ گاز تاپی تا حدودی به خاطر تنشهای دو جانبه چالشبرانگیز است، اما معتقدم دقیقاً همین قبیل طرحهای بزرگ چند ملیتی است که سبب همبستگی ژئوپولتیک کشورها با یکدیگر میشود.»
پس از امضای تفاهم نامۀ احداث خط لولۀ گاز بین ترکمنستان و پاکستان در سال 1995، ایدۀ اولیه ایجاد پروژه گازی تاپی شکل گرفت و قرار است تا پایان 2018 تکمیل شود.