حمید بعیدی نژاد: تاسیسات نظامی از بازرسی آژانس مبراست

رئیس تیم کارشناسی تهران در مذاکرات هسته‌ای اعلام کرد تاسیسات نظامی ایران که با مواد هسته‌ای سر و کار ندارند از پذیرش هرگونه نظارت هسته‌ای مبرا هستند.

حمید بعیدی نژاد در صفحه اینستاگرام خود نوشت نمایندگان ایران اجازه نمی‌دهند دشمن با کسب امکان نفوذ به تاسیسات نظامی و دفاعی کشور زمینه تهدید امنیت ملی را فراهم کند.

به گزارش «ایرنا»، متن کامل مطلب رئیس تیم کارشناسی تهران در مذاکرات هسته‌ای به شرح زیر است:

در علم ارتباطات و هم در اصول مذاکره، قاعده‌ای وجود دارد که یکی از مهمترین اصول در این حوزه شناخته می‌شود. بر اساس این اصل، توجه انسان‌ها در تعاملات و مذاکرات بیش از آنکه به عبارت‌ها و کلماتی باشد که توسط طرف‌ها ادا می‌شود، به پیام‌هایی است که طرف‌ها مبادله می‌کنند.

بر این اساس آنچه طرف‌های یک ارتباط و مذاکره از کلام هم می‌فهمند، دقیقا منطبق بر معانی کلمات و عباراتی که طرف یا طرف‌های مقابل، قصد ادای آنها را دارند نیست، بلکه گاهی پیامی که از جانب یک طرف به طرف مقابل می‌رسد حتی با کلمات و عباراتی که طرف اول استفاده می‌کند متعارض هم هستند. گاهی طرف مقابل ما چنان واکنش تندی در برابر نظری که مطرح می‌کنیم نشان می‌دهد که اصلا با معانی عبارت‌هایی که بکار برده‌ایم همخوانی ندارد.

این به دلیل آنست که توجه شنونده به پیامی بوده است که از کلام و موضع ما فهمیده است. اگر این اصل را بپذیریم لازم است ما هم در ارتباط خود با دیگران بیش از آنکه به عبارات و کلماتی که ادا می‌کنیم توجه داشته باشیم، به این دقت کنیم که از کلام خود چه پیامی را به طرف مقابل منتقل می‌کنیم، چون عمده این پیام‌ها هستند که شنیده می‌شوند. وقتی به همسرمان در منزل یا به همکارمان در محیط کار درخواستی را که برای انجام کاری داشته‌ایم یادآوری می‌کنیم، ممکن است به یکباره با اعتراض و پرخاش مستقیم وی مواجه شویم و این وقتی است که پیامی که وی از کلام زبانی و بدنی (body language) ما گرفته است اینست که انگار خواسته‌ام به او بگویم: «کاری از تو خواستم که مثل همیشه با بی‌توجهی و یا تنبلی انجام ندادی، و این بار اولت هم نیست، همیشه همینطوری و مسئولیت نمی‌فهمی، باید فکری بکنم.» حال البته کاملا محتمل است که من خواسته باشم چنین پیامی را منتقل کنم یا اصلا نخواسته باشم چنین پیامی را منتقل کنم. بر این اساس است که امروزه محققین موضوع ارتباطات تاکید می‌کنند که عدم درک و یا ارسال پیام‌های نادرست در روابط انسانی یکی از مهمترین دلایل سوء تفاهمات در محیط خانواده و محیط کار می‌باشد، که با توجه بیشتر و دقیق تربه پیام‌هایی که به دیگران می‌دهیم یا می‌گیریم می‌توانیم بخش مهمی از این سوءبرداشت‌ها و یا سوء تفاهمات را کم کرده یا آنها را از میان ببریم.

این موضوع کاملا در شرایط موجود در مذاکرات هسته‌ای میان ما واعضای ١+٥ مصداق بارز دارد، به ویژه که در این مذاکرات طرف‌ها نسبت به هم بسیار بی‌اعتماد هستند و به نیت‌ها و مقاصد یکدیگر بسیار سوء ظن دارند. طرف‌ها در این مذاکرات بیش از آنکه به کلمات و عبارتی که طرف مقابل استفاده می‌کند توجه داشته باشند، به نیت‌ها واهداف توجه می‌کنند.

یکی از مصداق‌های بارز این بحث موضوع بازرسی از تاسیسات نظامی است. از طرفی می‌بینیم که کشورهای غربی و آژانس مرتب تاکید می‌کنند که ایران نمی‌تواند کشوری استثنا باشد و در صورت وجود نگرانی از فعالیت تاسیسات نظامی‌اش باید بپذیرد که برای رفع هر گونه ابهام دسترسی لازم به آن تاسیسات برای آژانس فراهم شود.

و این در حالی است که ایران همواره اعلام نموده است که اجازه نخواهد داد که با ایران به صورت یک وضعیت خاص برخورد شود و بر این مبنا به هیچ وجه اجازه بازرسی از تاسیسات نظامی خود را به بازرسین آژانس بین المللی انرژی اتمی نخواهد داد.

بی شک ایران در این موضع اصولی کاملا محق می‌باشد چرا که تاسیسات نظامی اصولا در دامنه و گستره برنامه هسته‌ای قرار نمی‌گیرند که بخواهد تحت شمول تفاهم آینده هسته‌ای یا برنامه جامع اقدام مشترک قرار بگیرد. ایران پیش از این هم در مذاکرات همین موضع را پیرامون پیشنهاد طرف مقابل برای تحت شمول قرار گرفتن برنامه موشکی خود اتخاذ و با اعمال هرگونه نظارت و کنترل بر برنامه موشکی مخالفت نمود.

تیم مذاکره کننده ایران از همان ابتدای مذاکرات یک موضع هماهنگ و منسجمی در خصوص رد هر گونه مداخله نظام نظارتی آژانس در برنامه دفاعی و یا تاسیسات نظامی ایران داشته است و ضمن مخالفت با برخورد ویژه با ایران، با بازرسی آژانس از برنامه دفاعی و موشکی ایران و یا اعطای اختیار خاص به آژانس جهت بازرسی از تاسیسات نظامی ایران مخالفت کرده است.

اما متاسفانه پیامی که طرف‌های غربی از این موضع ایران به جوامع و رسانه‌های خود تلقین کرده‌اند اینست که ایران به بهانه تمسک به این نوع استدلال‌ها قصد دارد تاسیسات نظامی خود را به طور کامل و جامع از هر گونه امکان دسترسی بین المللی مستثنا نماید تا با خیال راحت اگر به نقطه‌ای رسید که خواست یک برنامه مخفی نظامی هسته‌ای را به پیش ببرد با راه اندازی یک تاسیسات غنی سازی مانند فردو در تاسیسات نظامی خود، مواد شکافت پذیر هسته‌ای لازم را مخفیانه تولید نماید و با توجه به مستثنا کردن تاسیسات نظامی خود از بازرسی آژانس و با توجه به توانمندی‌هایی که در تکمیل و توسعه سلاح هسته‌ای دارد و این توانمندی‌ها در چارچوب بحث مربوط به بررسی گذشته برنامه هسته‌ای ایران مشخص شده است، در زمان سریعی برنامه نظامی هسته‌ای خود را، در حالی که دنیا به اجرای تفاهم هسته‌ای دلخوش کرده است و با لغو تحریم‌ها حتی تکمیل این برنامه را راحتتر از گذشته نیز کرده است، عملی نماید و یکباره دنیا را در برابر اقدام انجام شده نظامی خود قرار دهد.

متاسفانه پیام‌های نادرستی که رسانه‌ها و مراکز دارای جهت گیری‌های خاص غربی (از جمله رجوع کنید به اخیرمقاله ادیوید آلبرایت) صبح تا شب القا می‌کنند، نگرانی‌های زیادی را در میان رسانه‌ها و افکار عمومی در غرب ایجاد کرده است. شکی نیست که ایران از طریق اصرار بر مجاز نبودن بازرسی از تاسیسات نظامی خود به هیچ وجه قصد پیگیری برنامه نظامی هسته‌ای در تاسیسات نظامی خود را ندارد، چرا که ایران با صدایی بلند توسعه و تولید سلاح هسته‌ای را هم از نظر دکترین‌های دفاعی- امنیتی خود و هم از نظر شرعی مردود اعلام کرده است. نگرانی ایران از بازرسی از تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی به این دلیل است که معتقد است اصولا هیچگونه کار هسته‌ای در تاسیسات نظامی ایران صورت نمی‌گیرد که نیاز به اعمال بازرسی داشته باشد. برنامه‌های نظامی ایران همگی بر افزایش توان دفاعی کشور متمرکز است و در این عرصه چون تاسیسات نظامی با مواد هسته‌ای سر و کاری ندارد دلیلی هم بر اعمال بازرسی بر تاسیسات نظامی که همه واجد اطلاعات محرمانه امنیت ملی هستند وجود ندارد.

اما آیا در این شرایط بی اعتمادی و در شرایطی که تلاش‌های مسمومی برای ایجاد پیام و درک نادرست از مواضع اعلامی ایران در جریان است، راهی برای حل مشکل وجود دارد؟ بنظر می‌رسد بله وجود دارد. و این راه اعمال بدون تبعیض چارچوب پروتکل الحاقی، به موازات دقیقتر شدن برخی ابعاد آن در مذاکرات هسته‌‎ای و از جمله تبیین هر چه دقیق تر مفاهیم کلیدی زیر باشد:

نقطه تمایز تاسیسات هسته‌ای از تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی، سرو کار داشتن با مواد هسته‌ای است. اگر تاسیساتی با مواد هسته‌ای سرو کار دارد باید تحت شمول تاسیسات هسته‌ای اعلام شود و تحت نظارت آژانس قرار گیرد. اما بر عکس اگر تاسیساتی غیر هسته‌ای است و لذا اعلام نشده است، یعنی آنکه با مواد هسته‌ای سرو کار ندارد. تاسیسات نظامی غیر هسته‌ای بر این اساس تا وقتی با مواد هسته‌ای سرو کار نداشته باشند اعلام نمی‌‌شوند و تحت نظارت آژانس قرار نمی‌گیرند و این باید بعنوان یک اصل محوری تثبیت شود.

تنها بهانه‌ای که می‌تواند نسبت به فعالیت یک تاسیسات غیر هسته‌ای از جمله تاسیسات نظامی مطرح شود، سر وکار پیداکردن آن تاسیسات با مواد هسته‌ای و با فعالیت‌های مخفی مانند غنی سازی و یا ساخت سانتریفیوژ از یک طرف و اعلام نشدن آن تاسیسات از سوی کشور می‌باشد. تا زمانی که تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی در کشور با مواد هسته‌ای سر وکار پیدا نکند، که در واقع هم همینگونه است، این تاسیسات از پذیرش هر گونه نظارت هسته‌ای مبرا هستند.

در چنین شرایطی باید روشن شود که آژانس به هیچ‌وجه نمی‌تواند درخواستی برای بازرسی از تاسیسات نظامی مطرح نماید، و چنین درخواستی به‌هیچ‌وجه در چارچوب وظایف آژانس انرژی اتمی قرار نمی‌گیرد.

تنها فرضی که می‌تواند برای دسترسی به یک تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی متصور باشد، ادعای سرو کار پیدا کردن این تاسیسات غیر هسته‌ای با مواد هسته‌ای و یا درگیر شدن در فعالیت‌های ناقض تفاهم هسته‌ای آینده مانند ورود به مراحل طراحی چرخه تولید سوخت در تاسیسات نظامی می‌باشد. در این صورت آژانس می‌تواند از کشور میزبان درخواست ارایه توضیحات نماید. در چنین شرایطی البته باز از طرق مختلف باید تلاش شود که فرآیند حل و فصل مردود دانستن این ادعا منجر به افشای اطلاعات و برنامه‌های دفاعی و نظامی در این تاسیسات نگردد. برای اینکار اصول زیر باید روشن شده و در فرآیند حل و فصل ادعای مطرح شده در نظر گرفته شوند.

حل و فصل ادعای مطرح شده نسبت به انجام اقدامات هسته‌ای و یا اقدامات ممنوعه در تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی باید بر ارایه توضیحات لازم در همان مراحل اولیه طرح ادعا متمرکز شود تا موضوع در همان مرحله اول فیصله یابد. بر این اساس آژانس نباید فقط به طرح ادعا بسنده کند بلکه باید اطلاعاتی را که مبین اثبات این ادعا می‌باشد را نیز به کشور ارایه نماید. این اطلاعات اولیه ضمن آنکه کمک می‌کند کشور دقیقا با ادعای مطرح شده آشنا شده و مشکل را بخوبی بفهمد، می‌تواند زمینه شکل گرفتن یک تبادل سازنده و مستند میان آژانس و کشور در همان مرحله تبادل اطلاعات را برای حل و فصل موضوع فراهم کند. پس مکلف نمودن آژانس به ارایه اطلاعات مستند، در همان مرحله اولیه بسیار مهم تلقی می گردد. ٥- در صورتیکه آژانس و کشور نتوانند در همان مرحله اول مشکل مطرح شده را حل کنند، نهایت چیزی که آژانس باید بتواند از کشور درخواست کند دسترسی به محل خاصی از تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی می‌باشد که هدف عمده آنهم انجام نمونه برداری محیطی برای اثبات وجود برنامه هسته‌ای در آن تاسیسات می‌باشد. هدف نمونه برداری محیطی، نمونه برداشتن از هوا، خاک و آب در ناحیه‌ای از آن تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی می‌باشد تا وجود مواد هسته‌ای را اگر در محیط باشند ثبت کنند. پایداری مواد هسته‌ای در محیط که تا دهها سال هم از میان نمی‌روند بخوبی می‌تواند برای اثبات درگیر شدن یک تاسیسات با مواد هسته‌ای کافی باشد.

با توجه به پایداری مواد هسته‌ای در محیط اگر تاسیسات غیرهسته‌ای شامل تاسیسات نظامی در کشور به دلایل نیاز به حفظ اطلاعات محرمانه اصرار نماید که نمونه برداری محیطی نه در نقطه مد نظر آژانس بلکه در نقطه همجوار یا نقطه‌ای که در مرکز حساسیت نظامی قرار دارد، انجام شود، آژانس باید بپذیرد، مگر آنکه به دلایل فنی ثابت شود که نمونه برداری در محیط پیشنهادی منتج به نتیجه نخواهد شد.

مهمترین هدف آژانس در چنین شرایطی دسترسی به نقطه‌ای از تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی برای انجام نمونه برداری محیطی به عنوان موثر ترین روش برای اثبات درگیر شدن یک تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی با مواد هسته‌ای می‌باشد. لذا باید از استفاده از واژه‌هایی مانند بازرسی از تاسیسات نظامی خودداری شود. در واقع برای تامین هدف مد نظر آژانس نیازی به انجام بازرسی از تاسیسات غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی و دفاعی نمی‌باشد. پذیرش بازرسی از تاسیسات دفاعی بی شک موضوعی است که کشورمان در شرایط حساس فعلی با آن موافقت نخواهد کرد. کشورهای غربی و آژانس هم نباید با طرح مباحثی غیر دقیق در این مقطع به سوء تفاهمات موجود بیفزایند و به جای حل اختلافات موجود به عمیق تر کردن آن دامن بزنند. دقت در تعریف و کاربرد درست واژه هایی همچون دسترسی محدود و نمونه برداریهای محیطی می‌تواند به حصول یک تفاهم درست در این بحث حساس کمک کند.

هر گونه دسترسی به مراکز حساس غیر هسته‌ای شامل تاسیسات نظامی اگر بخواهد انجام شود هم باید از طریق اعمال روشهایی که به آن ساز و کار دسترسی مدیریت شده می‌گویند صورت گیرد. در این شرایط، کشور می‌تواند به هنگام اعطای دسترسی به آژانس تمامی تجهیزات لازم و نواحی و فعالیتهای غیر مرتبط را از چشم اعضای آژانس بپوشاند و به این وسیله امکان افشای اطلاعات محرمانه خود را به کمترین حد و به صفر برساند.

آژانس باید تضمین‌های لازم را بدهد که هر گونه اطلاعاتی که در جریان این دسترسی ها بدست می آورد به هیچ کشور و یا نماینده کشوری داده نمی‌شود و این اطلاعات بعنوان اطلاعات محرمانه فقط در آژانس نگهداری می‌شوند.

همانگونه که گفته شد این چارچوب‌ها در کلیت آن در ذیل مقررات پروتکل الحاقی مورد بحث قرار گرفته است اما کشورمان میتواند با روشن ساختن ابهامات این فرآیند با کشورهای ١+٥ در تفاهم آینده امکان سوء استفاده از این فرآیند را به حداقل برساند. بنظر میرسد این کار هم لازم و هم شدنی است.

در پایان باید تاکید نماییم که حفظ امنیت کشور و بالتبع توان دفاعی کشور از بدیهی‌ترین اصول مورد نظر تیم مذاکره کننده است و شرح تلاشهایی هم که تا بحال برای بستن تمامی راههای نفوذ دشمن به عرصه امنیت ملی در چارچوب مذاکرات هسته‌ای انجام شده است به نوشتن یک کتاب نیاز دارد. نباید تردید کرد که هیچ نماینده ای از ایران به این امر رضایت نخواهد داد که دشمن بتواند با بدست آوردن امکان نفوذ به تاسیسات نظامی و دفاعی کشور زمینه های تهدید امنیت ملی کشورمان را فراهم نماید.

امروز تمامی کشور در این عرصه همدل و همزبان است و ما از همه عزیزانی که در سخنان و نوشته های خود بر این اصل مهم تاکید می کنند تشکر می‌کنیم. ولی در عین حال طرح این موضوعات نباید به نحوی صورت گیرد که نگرانی‌های غیر ضروری برای مردم کشورمان ایجاد نماید.

همانگونه که اعضای تیم مذاکراتی از هیچگونه تلاشی برای تبیین مباحث مطروحه در مذاکرات برای مردم و رسانه‌ها فروگذار نمی‌کنند، از اصحاب رسانه و صاحبان اندیشه نیز انتظار می‌‌رود به جای نگران ساختن مردم و ایجاد تشویش در اذهان آنها ایده ها و پیشنهادهای خود را برای کمک به فرآیند مذاکرات به تیم مذاکراتی کشورمان ارایه نمایند. در عین حال لازم است تمامی مردم عزیز ما نیز اطمینان داشته باشند که تیم مذاکره کننده با پذیرش هیچگونه نظام بازرسی از تاسیسات غیر هسته ای شامل تاسیسات نظامی که بنا بر تعریف با مواد هسته ای سرو کار ندارند موافقت نخواهد کرد و تلاش خواهد نمود با سعی بلیغ خود فرآیند هر گونه رسیدگی به چنین ادعاهایی را در قالب اقدامات روشن در تفاهم آینده مشخص نماید تا موجبات سوء استفاده به حداقل ممکن برسد.

پ ک ف/م ب

Press TV’s website can also be accessed at the following alternate addresses:

www.presstv.co.uk